Khoe-phô-diễn đạo là khoe khoang đạo, phô trương đạo và trình diễn đạo. Khi bàn về một ý niệm hoặc vấn đề gì, thì đều có hai ba chiều: chiều này, chiều nọ và chiều kia. Ngay trong một gia đình cũng có người thế này, người thế nọ, người thế kia.

Đứng trước những giá trị khác nhau của cuộc sống, người ta cần tìm hiểu, phân giải và đánh giá sự vật để lựa chọn, xem người ta phải chọn lựa giá trị nào và lựa chọn thế nào cho phù hợp với lí tưởng đang theo đuổi. Đối với người Kitô giáo thì sao cho hợp với giá trị Phúc Âm, mặc dầu theo khuynh hướng tự nhiên, người ta muốn lựa chọn khác đi. Lựa chọn của thế hệ hiện tại sẽ ảnh hưởng đến những lựa chọn của những thế hệ tương lai.

Xây cất nhà thờ, hội trường, trung tâm này nọ

Sau bao nhiêu năm bị thời gian sói mòn, thời tiết làm hư hỏng, chiến tranh tàn phá, thêm vào đó còn có những cơ sở tôn giáo bị trưng dụng, thì nhà thờ cần được sửa sang hoặc xây cất lại. Từ khi nền kinh tế được đổi mới, rồi phát triển và có nguồn tài trợ của Việt kiều hải ngoại, thì Giáo Hội cần sửa sang, xây cất lại là điều phải lẽ. Tuy nhiên sau đó người ta thấy có hiện tượng đua đòi xây cất. Ngay cả một số dòng tu với lời khấn nghèo khó cũng xây cất mà không biết có hợp tiêu chuẩn nghèo khó không? Mỗi dòng tu có tiêu chuẩn sống nghèo khác nhau và nhu cầu khác nhau nên người viết chỉ đặt câu hỏi, mà không quyết đoán. Vấn đề đua nhau xây cất đã có những bài viết bàn đến. Theo những bài viết ghi lại thì có nhà thờ còn vững chắc, đã bị đập phá đi để xây cất lại. Có nhà thờ không phải nhà thờ chính toà, mà xây cất lại với lối kiến trúc đồ sộ, cổ kính, ngóc ngách và cầu kì như bên Âu Châu thời Trung Cổ. Lối kiến trúc dài và hẹp này không thích hợp cho đa phần cộng đồng phụng vụ hầu có thể tham dự tích cực bằng tai, mắt, miệng cùng với tâm hồn vào việc cử hành lễ nghi phụng vụ hậu Công Đồng Vaticanô II và không thích hợp cho việc cổ võ tinh thần cộng đồng tín hữu. Có nhà thờ xây cất toàn bằng bêtông giống như kiểu lô cốt. Lại có những nhà thờ xây, không theo tiêu chuẩn xây cất, không phù hợp với nhu cầu giáo dân hoặc người xử dụng. Không những nhà thờ mà còn có cả toà tư dinh ‘giáo chủ’, nhà nguyện toà ‘giáo chủ’, công trường toà ‘giáo chủ’, cũng được xây cất đồ sộ, nguy nga như một cung điện. Nghe nói hôm ăn mừng khánh thành, có những món rất ư là đặc biệt, đem từ xa hơn ngàn cây số tới, mà không ướp đá hay để đông lạnh, khiến nhiều khách được mời gồm cả những vị tai to mặt lớn trong hàng 'giáo chủ' tưởng bở là của ngon vật lạ, liền xơi vào, nên bị tào tháo đuổi. Không biết có vị nào chạy kịp không, hoặc có vị nào chạy mà không tìm được phòng ẩn náu không? Rồi không biết người nghèo có dám bén bảng tới không?

Chúa Cứu thế sinh ra nơi hang bò lừa nên người nghèo mới dám đến với Chúa đấy. Khi Thánh Phanxicô khó nghèo quì cầu nguyện, nghe tiếng phán bảo: “Hãy xây lại nhà của Ta”. Tưởng là phải xây lại nhà theo nghĩa đen, thánh nhân bèn cho xây lại nhà thờ Thánh Damianô và mấy nhà thờ gần kề. Sau khi làm việc cực nhọc trong việc xây cất, Thánh Phanxicô mới nhận ra phải xây lại nhà của Giáo Hội Chúa, theo ý nghĩa thiêng liêng, trong tâm hồn và đời sống người tín hữu. Tại sao Đức Phanxicô lại lấy tên của vị thánh này làm danh hiệu cho triều đại Giáo Hoàng của Ngài? Thiết tưởng độc giả đã có câu trả lời.

Xây cất trung tâm hành hương nọ kia để đi hành hương

Theo truyền thống lâu đời của Giáo Hội, thì địa điểm hành hương là nơi được coi là mang dấu thánh tích. Đất Thánh là nơi Đấng Cứu Thế đã giáng sinh, sinh sống, giảng dạy, chịu khổ hình, tử nạn và phục sinh. Toà Thánh La Mã là nơi hai Thánh Phêrô, Phaolô, các thánh tông đồ và hàng ngàn tín hữu tử đạo vì đức tin vào Đấng Cứu thế. Lộ Đức bên Pháp Quốc là nơi Đức Mẹ hiện ra mười tám lần vào năm 1858 với Bernadette, một thiếu nữ nghèo nàn, lại yếu sức khoẻ, mắc bệnh dịch và chứng xuất huyết. Trong những lần hiện ra, Đức Mẹ bảo Bernadette truyền bá sứ điệp: “Cải thiện đời sống và năng cầu nguyện, đặc biệt cầu nguyện theo chuỗi kinh Mân Côi cho người có tội trở lại”. Lần hiện ra thứ mười sáu, Đức Mẹ nói: “Ta là Đấng Đầu Thai Vô Nhiễm (Que Soy Era Immaculada Concepcion)”.  Fatima tại Bồ Đào Nha là nơi Đức Mẹ hiện ra năm lần vào năm 1917 với ba em: Lucia (10 tuổi) và hai em họ là Phanxicô (9 tuổi) và Jacinta (7 tuổi) đang chăn cừu trên sườn đồi Cova. Mẹ kêu gọi các em truyền bá việc cầu nguyện, đặc biệt theo chuỗi kinh Mân côi, hoán cải tâm hồn, sám hối tội lỗi, và tôn sùng Trái tim Mẹ. Tại Việt Nam năm 1798, Ðức Mẹ hiện ra ở La Vang để an ủi, khích lệ giáo hữu bị bách hại vì đức tin dưới thời Vua Cảnh Thịnh. Ba sứ điệp Đức Mẹ dạy ở La Vang là: “(1) Các con hãy tin tưởng, hãy vui chịu đau khổ. (2) Mẹ đã nhậm lời các con cầu xin. (3) Từ nay về sau, hễ ai đến kêu xin Mẹ ở nơi đây, họ sẽ được toại nguyện”. Ở một số nơi khác trên thế giới, Đức Mẹ cũng đã hiện ra với những lời nhắn nhủ khác nhau. Lại có những đền thánh là nơi mà ông thánh nọ bà thánh kia được coi là linh thiêng hay làm phép lạ.

Người tín hữu đi hành hương đến những đền thánh, nơi linh thiêng để sùng kính, cầu nguyện, tạ tội, tạ ơn, xin ơn nọ ơn kia như ơn được khỏi bệnh phần xác, phần hồn, phần tâm linh. Họ đến để học hỏi, để xin ơn đổi mới đức tin, đổi mới tâm hồn và đời sống. Đối với họ, hành hương cũng là dịp đi nghỉ hè cho thể xác, tâm trí được thư giãn.

Tuy nhiên, ngày nay khi nói đến hành hương, hình như nhiều người đã lạm dụng từ ngữ hành hương, nghĩa là đi đến một nhà thờ nào đó, không có gì khác biệt hẳn với những nhà thờ khác, ngoài ra chỉ là những nơi thờ phượng và cầu nguyện của giáo phận nọ kia thôi, mà người ta cũng gọi là đi hành hương. Người ta còn tự tác tạo ra những trung tâm hành hương, nghĩa là xây cất trung tâm hành hương để kính Đức Mẹ dưới một tước hiệu nào đó, hoặc để kính ông thánh nọ, bà thánh kia, từ con số không, nghĩa là thiết lập trung tâm hành hương từ đồng không mông quạnh, không có ghi dấu một tác động đức tin nào đã được bày tỏ tại đó, hay một hiện tượng lạ nào đã xẩy ra hoặc ơn huệ nào đã được ban phát tại đó. Có nơi để giới thiệu một trung tâm hành hương tự tạo, người ta còn mời tất cả các vị “giáo chủ” trong Nước đến tham quan. Rồi trong buổi lễ đặt viên đá xây cất, lại mời các vị đến nữa, có cả đại diện vị “Đại Giáo Chủ”. Rồi người ta phao tin năm sau vị “Đại Giáo Chủ” sẽ đến thăm nơi này. Người ta cho quay video buổi lễ hoành tráng đưa lên mạng cho cả cộng đồng mạng trên thế giới có thể coi. Về việc phô trương đạo như vậy trong thời buổi này, nếu không có một thế lực nào đó đứng sau lưng, với một thoả thuận nào đó, thì có làm đươc không? Trong những lễ nghi tôn giáo như vậy mà thấy có sự hiện diện của những nhân vật thế quyền với cả những lời phát biểu chúc mừng của họ nữa.

Làm gì khi không có trung tâm hành hương hay không hợp đề làm trung tâm hành hương.

Sau bao nhiêu năm vì hoàn cảnh chiến tranh, chính trị, xã hội khiến Giáo hội không còn những cơ sở giáo dục để giảng dạy, không những về học vấn, nhưng còn về giáo lí trong đạo và đường lối sống đạo.

Do đó có lẽ nên gọi những trung tâm đền đài mới xây cho cấp giáo phận là trung tâm tĩnh tâm, trung tâm tĩnh huấn, trung tâm cấm phòng, trung tâm hội thảo, trung tâm giáo dục hoặc trung tâm mục vụ, hoặc phối hợp hai từ ngữ kép ghép lại là trung tâm tĩnh huấn-hội thảo thì hợp lí hơn là trung tâm hành hương.  Hai từ ngữ kép-ghép  này có thể bao hàm nhiều chương trình, nhiều hoạt động mục vụ tại đó. Còn người tín hữu đến đó thì nên coi là đến để tĩnh tâm, huấn luyện, hội họp, thảo luận. Đó là điều hồng y Phạm Đình Tụng đã làm khi còn là Giám mục Bắc Ninh bằng cách đào tạo được một đội ngũ giáo lí viên đáng kể trong Giáo Phận vào thờ bấy giờ. Trông ngoại hình thì thấy Hồng Y Tụng không được đẹp trai mấy, nhưng đã có cái nhìn xa, trong thời buổi thiếu vắng hàng linh mục và nữ tu trong Giáo phận.

Người đến trung tâm này có thể ở hai, ba ngày hay cả tuần thay vì sáng đi tối về. Tại đây có thể tổ chức những buổi học hỏi giáo lí, hội thảo, tĩnh tâm cho giáo dân trong giáo xứ, liên giáo xứ, trong giáo phận hoặc liên giáo phận để những người đã đi dự về, gây ảnh hưởng đến người khác như men trong đấu bột. Đi với nhóm thì có khi người ta cảm thấy bị áp lực mà đi theo kiểu ‘tấp tểnh người đi, tớ cũng đi’. Như vậy cần huấn luyện, hướng dẫn thế nào để người ta tự ý đi, tự ý làm. Trong thời gian huấn luyện để học hỏi, đôi khi nên chia nhóm lớn ra thành những nhóm nhỏ để những người nhát gan, hay mắc cở, thiếu tự tin, không quen nói trước công chúng có dịp cho ý kiến và chia sẻ. Có dịp chia sẻ và cho ý kiến, họ mới lên tinh thần, để khi về giáo xứ họ mới cảm thấy tự tin trong việc dạy giáo lí. Tại trung tâm này phải có nhà nguyện đặt Mình Thánh Chúa ngự để tham dự viên đến dự lễ, cầu nguyện và chầu Thánh Thể để xả lòng mình trước Đấng mà họ tôn thờ. Người đến dự cần trả một số tiền nào đó để giúp bảo trì trung tâm này. Tại trung tâm này cần đặt ban điều hành và lập quĩ riêng.

Tại đây hàng Giáo Phảm/Giáo Sĩ cũng nên khuyến khích những giáo dân hiểu biết về giáo lí với khả năng lãnh đạo và có tinh thần trách nhiệm đến huấn luyện những phong trào, hội đoàn giáo dân. Có những phong trào / hội đoàn mà linh mục chỉ nên đóng vai trò tuyên úy và cố vấn để cho giáo dân có dịp lãnh trách nhiệm. Cứ xem giáo dân Công Giáo Đại Hàn đã đang góp phần vào việc  truyền giáo và giáo dục của đất nước họ như thế nào. Theo từ điển Bách khoa Toàn Thư Wikipidia, thì vào năm 1603 Công Giáo được môt nhà ngoại giao Cao Li có tên là Yi Gwang-jeong ở Bắc Kinh đem du nhập vào Cao Li (Triều Tiên, Đại Hàn, Hàn Quốc), chứ không phải do hàng giáo sĩ truyền giáo từ ngoại quốc. Đến cuối năm 2012, dân số Công Giáo Hàn Quốc đạt khoảng 5.3 triệu giáo dân. Năm 2000, Giáo Hội Công Giáo Hàn Quốc gửi đi số giáo dân truyền giáo tương đương với số dân Tin Lành Hàn Quốc truyền giáo là hơn 10.000 (mười ngàn) nhà truyền giáo đến hơn 150 quốc gia trên thế giới. Như vậy bao giờ người giáo dân Công Giáo Việt Nam mới theo kịp người giáo dân Công Giáo Hàn Quốc?

Tại những trung tâm tĩnh huấn-hội thảo nên thiết lập hoặc ngăn chia nhà lớn thành những phòng nhỏ, nhà nguyện nhỏ bằng tường bất động hoặc di động cho những nhóm nhỏ, ngay cả cá nhân đến tĩnh tâm, cấm phòng, học hỏi, hội thảo suốt năm, thay vì chỉ tổ chức một vài lần trong năm theo số đông cấp giáo phận. Đi một mình hay theo nhóm nhỏ, người ta mới có dịp ở một mình với Chúa, để tạ ơn, tạ tội và xin ơn, hoặc tìm những giờ phút hồi tâm cho tâm hồn lắng đọng thay vì chỉ tổ chức cho những nhóm lớn cấp giáo phận đến cầu nguyện, ca hát lớn tiếng, mà ơn thánh khó gây tác động trong tâm hồn cá nhân được. Giờ phút mà người ta được ơn Trên tác động tâm hồn và biến đổi đời sống là những giờ phút thinh lặng, khi ở một mình với Chúa, có thể trong một góc xó nhà thờ, nhà nguyện nào đó cho tâm hồn lắng đọng thì mới có đáp trả. Để cho tâm hồn lắng đọng, người ta cần những giờ phút tĩnh mịch, không bị ngoại cảnh gồm cả cảnh người chi phối. Khi tâm hồn lắng đọng người ta mới có thể suy tư về thân phận làm người, về những việc sai trái, tội lỗi mà người ta đã làm súc phạm đến Đấng mà họ tôn thờ và súc phạm đến người xung quanh để khơi dậy tâm tình sám hối. Phải nói rằng trong thời đại này và trong hoàn cảnh xã hội hiện tại, người ta phạm rất nhiều thứ tội và cần phải sám hối để xin được ơn thương xót. Năm nay cũng là Năm Thánh lòng Chúa thương xót nữa. Tâm tình sám hối là bước khởi đầu cho tiến trình hoán cải tâm hồn và biến đổi đời sống.  Có được tâm tình sám hối, người ta mới cảm thấy nhu cầu cần Chúa và tin Chúa trong con tim thay vì chỉ tin trong đầu óc. Có được tâm tình sám hối, người ta mới cảm thấy vui sống đức tin. Thiên Chúa thường nói với loài người trong thinh lặng. Và chỉ trong thinh lặng, người ta mới dễ dàng nghe được tiếng Chúa và nghe tiếng lòng mình để đáp trả. Đó là hoa quả thực sự của việc đi tĩnh tâm, cấm phòng.

Đó cũng phải là hoa quả của việc đi hành hương đến những nơi hành hương thực sự, chứ không phải chỉ nhắm việc củng cố một đức tin liên đới, tập thể. Và đó là điều Đức Phanxicô nhấn mạnh khi Ngài “ Bác bỏ quan niệm sai lầm cho rằng trong cuộc hành hương người ta chỉ sống một thứ linh đạo ‘tập thể’ chứ không có tính chất bản thân. ‘Trong thực tế, người hành hương mang trong mình lịch sử riêng, đức tin với những điểm sáng điểm tối của cuộc đời. Mỗi người mang trong con tim ước muốn đặc thù và một kinh nguyện riêng... Đền thánh thực sự là một môi trường ưu tiên để gặp gỡ Thiên Chúa và đụng chạm đến lòng thương xót của Chúa.’ [A].

Tổ chức mừng lễ nọ, kỉ niệm lễ kia

Thấy giáo phận, dòng tu, giáo xứ này tổ chức hành hương, đại hội kính Mẹ dưới những tước hiệu này nọ, mang lại thành qủa - có nơi mang lại rất nhiều thành quả mỗi năm trong vòng nhiều năm -, thì giáo phận, dòng tu, giáo xứ khác cũng tổ chức đại hội kính Mẹ dưới những tước hiệu nọ kia. Có thứ thành quả dễ thấy, còn có thứ thành quả lại khó thấy. Thành quả dễ thấy sẽ làm cho người ta hứng khởi để tiếp tục tổ chức to lớn hơn bằng những cách thế làm tiền kiểu “buôn thần bán thánh”, với hi vọng được thành quả lớn hơn. Điều đó có thể tạo ra sự so sánh và cạnh tranh giữa những dòng tu, giáo xứ và giáo phận.  Do đó trước đại hội, người ta thấy ban tổ chức gửi thư mời cả hai, ba vị ‘giáo chủ’ với hi vọng quí Ngài đến, chỉ cần bận áo lễ thụng, đầu đội mũ hàm ếch, một tay chống gậy dài, mặt quay phải rồi quay trái, tay kia giơ cao ban phép lành theo hướng quay của đầu và mặt là đủ, mà có khi không cần phải giảng. Nói đến việc chống gậy, người ta thấy có những vị giáo chủ hơi thấp mà dùng gậy quá dài, nên khi cầm gậy thì tay cứ phải với lên gần đầu gậy. Để cho cân xứng thì đầu gậy phải ngang bằng với đầu người hay cùng lắm ngang bằng với chỏm mũ hàm ếch là vừa. Còn nói đến cách cầm gậy thì cũng có sự khác biệt giữa giáo chủ sở tại và giáo chủ khách đấy. Giáo chủ chủ nhà thì cầm gậy sao cho hướng bẻ cong của đầu gậy hướng về phía giáo dân. Còn giáo chủ khách thì cho hướng bẻ cong của đầu gậy quay về mình. Tuy nhiên giáo dân đâu có phân biệt, và có những giáo chủ cũng không cần để ý đâu..

Rồi trong bao thư gửi đi mời, còn thấy có bao thư hồi đáp với địa chỉ in sẵn. Có khi còn dán tem trước như là nhắm bỏ ra con tép để bắt con tôm. Cũng lạ là trong dịp tổ chức đại hội kính Đức Mẹ mà thấy thế nào cũng phải quảng cáo chương trình văn nghệ và cả văn gừng, mặc dầu dịp này không phải là buổi trình diễn văn gừng - văn nghệ. Theo ban tổ chức thì đây, không phải kiểu văn nghệ bỏ túi với lối hoá trang và trình diễn có vẻ tếu cho vui, nhưng là có ban nhạc sống, thêm vào với mấy hình nữ ca sĩ trẻ đẹp. Nếu gặp mặt trong đời thường thì không biết thế nào, nhưng trông vào hình quảng cáo thì thấy cũng có vẻ trẻ đẹp đấy. Ban nhạc sống và ca sĩ chưa trình diễn mà có hình như là đã diễn rồi. Để nhắm vào giới tham dự viên mạnh thường quân, ban tổ chức còn quảng cáo khách sạn 5 sao nữa đấy. Vậy ban tổ chức cho tổ chức để làm gì? Đã có những linh mục và giáo dân viết trả lời để làm gì rồi. Độc giả cũng đoán được để làm gì rồi.

Những dịp mừng lễ nọ lễ kia đặc biệt của một giáo xứ, một nhà dòng, một giáo phận mà ban tổ chức coi như là dịp mừng của toàn thể tập thể lớn nên cũng mời toàn thể. Mời toàn thể một vài lần đến chung vui thì có thể hiểu được. Còn hàng năm mà gửi giấy mời khách từ ngoài nhà dòng, ngoài giáo xứ, ngoài giáo phận, có thể tạo ra vấn đề với những nhà dòng, giáo xứ, giáo phận khác liên quan đến lợi ích chung của tập thể lớn. Có những lễ tổ chức mừng bổn mạng của nhóm nọ nhóm kia trong giáo xứ mà cũng gửi hình ảnh để được đăng lên mạng tin lớn, có khi không có bài viết đính kèm để giải thích và mô tả cho độc giả hiểu về hình ảnh

Thường người ta chỉ tổ chức mừng lớn dịp kỉ niệm 25 năm, 50 năm thành lập giáo xứ. Vậy mà có những giáo xứ còn tổ chức mừng lớn và rất lớn cả dịp 30 năm, 35 năm, 40 năm, 45 năm nữa. Không may có giáo xứ Việt Nam tại Mĩ báo cáo bị lỗ hơn 20 ngàn mĩ kim trong dịp tổ chức mừng 35 năm thành lập giáo xứ mặc dầu mong có lời lớn.

Giữ đạo theo kiểu khoe-phô-diễn

Trong những buổi tổ chức lễ nọ lễ kia có tầm vóc giáo phận hay cả nước, người ta thấy có vẻ nặng phần trình diễn theo kiểu lễ hội hơn là lễ nghi thờ phượng và cảm tạ. Người ta nhắm vào việc rước sách với kèn tây, trống ta, những màn dâng của lễ, dâng hoa nến với những màn múa, màn vũ có vẻ đẹp mắt. Người tham dự cũng như người coi lại video / youtube chiếu trên màn ảnh thấy vui tai đẹp mắt. Tuy nhiên xem những màn trình diễn như vậy giống như hiện tượng coi pháo bông vậy. Coi pháo bông thì đẹp mắt, nhưng rất mau tàn.

Vào dịp lễ thánh hiến gian nhà nguyện Mẹ La Vang  năm 2006 trong Vương Cung Thánh Đường Mẹ Vô Nhiêm tại Thủ Đô Hoa Thịnh Đốn, do tổ chức tập thể Công Giáo Việt Nam tại Mĩ tài trợ, người ta thấy lễ nghi kéo dài đúng 3 tiếng đồng hồ từ 10 giờ sáng tới 1 giờ trưa với nhiều màn ngoại lệ thêm vào. Những bài thánh ca trong thánh lễ được lặp đi lặp lại câu chung, còn câu riêng được ca viên thay nhau hát solo. Ca hiệp lễ thì hát đến hai ba bài. Lúc dâng lễ vật lại còn có màn vũ giống như là dâng hoa trong tháng hoa vậy. Phần giới thiệu đầu lễ và cuối lễ thì rất dài dòng văn tự. Khi giới thiệu đến từng nhân vật vị vọng, người giới thiệu còn xin cử toạ một tràng pháo tay cho nhân vật đó, thay vì để cử toạ vỗ thay tự phát, hoặc xin cử toạ kiềm chế để vỗ tay chung một lần vào cuối phần giới thiệu. Có những nhân vật được giới thiệu dùng cơ hội “ngàn năm một thuở” để nói mấy lời, mà lại ra nhiều lời. Cuối cùng lễ cũng đến hồi hạ màn. Khi ra ngoài, người ta nghe lỏm được mấy linh mục cũng như giáo dân than: “Kiến đang bò bụng” rồi. Sánh với lễ Đức Giáo Hoàng Benedictô cử hành tại sân vận động quốc gia ở Thủ Đô Hoa Thịnh Đốn vào năm 2008 thì chỉ kéo dài đúng 2 tiếng đồng hồ mà thôi.

Trong lễ nghi thờ phượng công cộng thì tất cả mọi thừa tác viên thi hành những phần phụng phụng vụ khác nhau phải tâm niệm rằng họ chỉ là dụng cụ để đưa người khác đến với Chúa, chứ không để người khác khen và dừng lại nơi họ vì họ cũng phải tham gia vào việc thờ phượng. Nếu có ai khen tài năng nào của họ khi họ thi hành phần phụng vụ thờ phượng, thì họ cũng như người khen tài năng của họ, phải tâm niệm rằng người khen thực ra là ca tụng Đấng đã ban tài năng cho người thi thố tài năng.

Những tư tưởng trích đăng phê bình những kiểu khoe-phô-diễn đạo.

Nếu có chuyện khoe đạo, thì cũng có những chuyện khoe văn hoá, kinh tế, mĩ thuật, kĩ thuật, và khoa học. Khi mà người ta thấy hoặc cảm thấy mình còn nghèo, không có hay chưa có thực lực, hoặc quốc gia mình còn lạc hậu về kinh tế, kĩ thuật, khoa học, quân sự, thì người ta muốn tổ chức việc nọ chuyện kia cho to lớn, nghĩa là làm cho hơn lên theo luật bù trừ, để bù lại những cái mà người ta chưa có hay còn thua kém. Trái lại khi người ta có thực lực về phưong diện nào đó rồi, người ta lại không cần khoe khoang, phô trương và trình diễn. Những việc làm liên quan đến việc khoe-phô-diễn  đã được một số tác giả mổ xẻ trong những bài viết khác nhau sau đây.

Trong một bài viết, linh mục Trần Bình Trọng bình luận về việc tổ chức Đại Lễ 1000 năm Thăng Long như sau: “Vào dịp tổ chức mừng Đại Lể 1000 năm Thăng Long – Hà Nội từ 1-10/10/ 2010,  báo chí trong Nước gồm Báo Lao Động (số ra ngày 14/10/2010), báo Công An Nhân Dân (xuất bản 16/10/2010), cũng như ngoài nước và giới blogger đưa ra những nhận xét được tóm gọn bằng những từ ngữ tựu trung như: phô trương, tốn kém, lãng phí, loè loẹt, vụng về, lai căng ‘Tầu’, kéo dài quá đến cả 10 ngày là không thiết thực, không nhắm đến thực tại của cuộc sống người dân nhất là ở miền quê vẫn còn nghèo đói... Có nhà báo nhắc lại kiểu nói của báo chí về việc phô trương là do kết quả của ‘Văn hoá lùn, nên cái gì cũng phải muốn thật to, thật hoành tráng, thật xa xỉ, thật nhiều theo kiểu có bao nhiêu thì phô ra bằng hết’-” [1].

Theo sau, linh mục tác giả viết tiếp: “Rồi đến việc tổ chức Đại Hội Dân Chúa 2010 ngày 21-25/11/2010 mừng Năm Thánh 2010, kỉ niệm 350 năm thiết lập Giáo Phận Đàng Trong và Đàng Ngoài tại Việt Nam năm 1659 và 50 năm thiết lập Hàng Giáo Phẩm Việt Nam năm 1960 diễn ra có vẻ lớp lang thứ tự theo sát chương trình. Tuy nhiên cũng không thiếu lời phê bình như ‘ồn ào’, đại diện giáo dân thì quá khiêm tốn và những đề tài tham luận lại do đa số hàng giáo phẩm trình bày để học hỏi thì có vẻ cao siêu, xa vời, không thiết thực với giáo dân…

Còn chương trình Đại Lễ bế mạc Năm Thánh tại La Vang 4-6/01/2011 thì lại nhấn mạnh đến hình thức trình diễn, phô trương. Phải chăng kiểu nói ‘văn hoá lùn’ mà báo chí bàn đến trong việc tổ chức Ngàn Năm Thăng Long cũng đã được áp dụng trong việc tổ chức mừng Năm Thánh 2010 tại đây? Người đến dự và người xem Đại Hội Dân Chúa cũng như Đại Lễ bế mạc Năm Thánh trên mạng thấy có vẻ hoành tráng, đẹp mắt, vui tai. Tuy nhiên người ta cũng thấy có vẻ chú tâm đến việc săn đón, chăm sóc thượng khách đạo đời”. [2]

Trong lời bình luận về cách đón tiếp Hồng Y Filoni, Tổng Trưởng Bộ Truyền Giáo sang thăm Việt Nam năm 2015, tác giả Gia Vị viết: “Quan sát thấy việc tiếp đón tại những địa phương khác nhau hình như có vẻ săn đón, chăm sóc, nặng vẻ trình diễn và có vẻ khoe đạo với những hội đoàn bận đồng phục đứng làm hàng chào danh dự, với kèn trống, những màn rước sách, che lọng và tặng những bó hoa đẹp mắt, rồi thăm những nhà thờ, những toà nhà mới mẻ và rộng lớn. Nơi có nhiều thì khoe nhiều, nơi có ít khoe ít [3].

Nhận xét về phương diện khác trong bài trên, Gia Vị viết tiếp:  “Ý hướng quá quan tâm về việc làm vui lòng khách, cộng với óc vọng ngoại khiến chủ nhà có thể bầy tỏ những cử chỉ săn đón và chăm sóc khách, như có vẻ khép nép và khúm núm mà đương sự có thể không ý thức được chăng? Tuy nhiên người coi có thể cho đó là làm mất sĩ diện dân tộc khi chủ nhà đại diện cho một khối người nào đó”. [4].

Tham dự nghi thức khai mạc Năm Đức Tin của Giáo Hội Công Giáo tại Việt Nam ở một giáo phận kia với những toà nhà đồ sộ mới xây cất và lễ nghi khai mạc có vẻ quen thuộc, mà lại lạ lẫm như hồi trống hiệu triệu, TGM Leopoldo Girelli có lời huấn từ: “Niềm tin chân chính không được dừng lại ở những nghi thức bên ngoài, nhưng phải có chiều sâu” [5].

Bình luận về huấn từ của TGM Girelli, tác giả Gia Nhân viết: “ Có lẽ huấn từ này không hẳn như là áp dụng chung cho mọi người Công giáo trên thế giới. Đức TGM đã có dịp quan sát và ghi nhận những lần đến thăm mục vụ hầu hết các giáo phận Việt Nam từ hơn một năm qua - có mấy Giáo phận Ngài đã đến thăm hơn một lần. Chắc TGM Girelli đã chứng kiến những hình ảnh tổ chức tiếp đón Ngài cách rầm rộ cũng như những lần tham dự những buổi lễ long trọng với những nghi thức bên ngoài, nên mới có huấn từ như vậy. Quảng diễn huấn từ của Tổng Giám mục Girelli, người ta cũng có thể nói thêm rằng niềm tin chân chính cần tránh việc giữ đạo hình thức, trình diễn và phô trương cũng như những kiểu giới thiệu bốc thơm nhau quá lố”. [6].

Trong bài phỏng vấn một giám mục khi đề nghị thiết lập giáo phận Hà Tuyên” do Phóng Viên  của WHĐ thực hiện, tác giả Gia Nhân có lời bình luận cuối bài phỏng vấn như sau: “Không biết vào thời buổi nào đã nảy sinh ra tiền lệ cho viên chức thuộc cấp bậc lớn nhỏ của Tôn Giáo cũng như cấp bậc lớn nhỏ của Nhà Nước đến chúc Tết và chúc mừng Noel lẫn nhau.. Mà chúc mừng lẫn nhau như vậy đâu phải chỉ bằng lời chúc suông thôi, mà còn phải có gì đi kèm nữa thì người ta mới vui. Nếu làm thủ tục ‘đầu tiên’ mà không đúng kiểu thì sợ rằng không được việc” [7].

Trong Nhật kí Hội Nghị Thường Niên Kì 2 / 2012 của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam kỳ 3 / 2012, độc giả đọc được Nhật Kí về việc mời các giám mục đại diện các Hội Đồng Giám Mục Á Châu  đến dự Hội Nghị khoáng đại của Liên HĐGMAC tháng 11/2012 tại Xuân Lộc và Sài Gòn ghi lại như sau: “Các Đức cha chủ nhà đón tiếp thay mặt HĐGMVN mong muốn tổ chức chuẩn bị thật chu đáo để bày tỏ lòng quý trọng khách, nhưng sao cho không quá sang trọng” [8].

Bình luận về đề nghị tổ chức đón tiếp Hội Đồng Giám Mục Á Châu, tác giả Gia Nhân viết: “Tổ chức một buổi lễ tôn giáo cho sang trọng có hẳn là đem lại lợi ích thiêng liêng cho người tham dự không? Mà sang trọng thì dễ đưa đến việc trình diễn và phô trương đấy. Có lẽ có những giám mục Á Châu sẽ đến dự Liên Hội Đồng GM Châu Á tại Xuân Lộc và Sài Gòn không quen kiểu đón tiếp sang trọng đâu mà phải tổ chức cho sang trọng” [9].

Nghe nói linh mục Ngô Tôn Huấn (LM / NTH) cũng đã viết khá nhiều bài mổ xẻ, phê bình những lạm dụng cũng như những áp dụng ngoài lề lối Phúc âm. Tác giả bài này chỉ có dịp đọc một số bài của LM / NTH, nghĩa là chỉ có dịp ‘văn kì thanh’ mà ‘bất kiến kì hình’, thì thấy linh mục Họ Ngô có lối viết văn bình luận thẳng thừng, dùng kiểu nói bình dân gọi là ‘nói toạc móng heo’ ra. Để đọc những bài viết của linh mục họ Ngô, độc giả có thể vào Google, rồi đánh máy tên của tác giả họ Ngô, sẽ thấy nhiều bài của tác giả họ Ngô viết trên mạng. [10]

Đọc bài những lời của một vị Tổng GM trả lời phỏng vấn của WHĐ và WGPSG, Tác giả Gia Nhân viết: “Xin cám ơn Đức Cha … đã nhắc đến ý niệm ‘Sentire cum Ecclesia’ (Đồng cảm với Giáo hội). Đồng cảm hay thông hiệp với Giáo hội là ý niệm mà mọi thành phần Công giáo: giáo sĩ cũng như giáo dân cần phải có. Thông hiệp là đặc điểm của Giáo hội Công giáo. Những đoàn thể, tổ chức chình trị, xã hội có sự hiệp nhất bằng cách gia nhập, nhưng không có sự thông hiệp. Thông hiệp bao hàm sự hiệp nhất, thông phần và cảm thông bằng tình cảm, bằng ước muốn, bằng lời cầu nguyện, bằng ơn thánh. Chẳng hạn khi gặp chuyện vui, chuyện buồn, gặp điều lo âu hay dấu hi vọng trong Giáo hội thì giáo sĩ cũng như giáo dân đều thông hiệp và cảm thông như thánh Phaolô dạy: ‘Vui với người vui, khóc với người khóc’-” (Rm 12:15). [11].

Trong bài phỏng vấn, Ngài Tổng Giám mục phê bình những người đứng ngoài Giáo Hội mà phê phán, thì Gia Nhân góp ý thêm với Đức Tổng như sau: “Đức Cha lưu ý là ‘Không nên đứng ngoài Giáo Hội mà phê phán vì như vậy là phê phán chính mình’. Tuy nhiên không phải vì thế mà tránh né việc phê phán. Không phải cái gì cũng phê phán, nhưng có những điều cần phải phê phán. Những người phê phán không phải họ ở ngoài Giáo hội, nhưng là những vị giáo sĩ cũng như giáo dân, ở trong Giáo hội, hiệp thông với Giáo hội và quan tâm đến sự phát triển của Giáo hội. Họ không phê phán Giáo Hội, nhưng là phê phán những lời nói hay việc làm sai trái, làm chướng tai gai mắt của những cá nhân trong Giáo hội, gây thiệt hại cho Giáo Hội. Những lời phê phán đó khiến những ai ‘có tật thì giật mình’ mà sửa đổi và giúp người khác xa tránh. Theo Tổng Giám mục …, thì những người ở ngoài Giáo hội mà phê phán là ‘phê phán chính mình’. Như vậy không được phê phán chính mình hay sao? Nếu cần người ta cũng phải tự kiểm thảo và phê phán chính mình nữa, chứ không phải sợ hãi gì đó hay sợ sự thật mà im lặng. Tự kiểm để phê phán chính mình thì mới cải thiện được”.[12].

Chưa hết, Gia Nhân còn viết thêm: “Đức Giáo Hoàng Gioan Phalô II đã nhiều lần (hơn 9 lần) lên tiếng xin lỗi một số nhóm người trên thế giới về những việc làm bất chính / bất công trong quá khứ của Giáo hội hoặc những thành phần trong Giáo Hội. Xin lỗi là công nhận mình có lỗi hoặc người tiền nhiệm hay người thừa hành làm lỗi để được bỏ qua. Nếu không người ta sẽ uẫn ức khiến cho mối liên hệ của những bên liên hệ bị cản trở, không phát triển được”. [13].

Khi nại đến Giáo Hoàng Phanxicô là vị đã nhiều lần phê bình những lạm dụng trong Giáo Hội, ngay cả Giáo triều Roma, Gia Nhân viết thêm: “Giả sử họ biết được ’15 căn bệnh của Giáo Triều Rôma, mà Đức Phanxicô đề cập đến, áp dụng cho cả cấp địa phương là giáo phận, dòng tu nam nữ, giáo xứ, hội đoàn Công Giáo Tiến hành.. chắc lòng kính mến của họ cũng phải giảm xuống nhiều đấy”. [14].

Nếu có ai hỏi tại sao không nói nhỏ (phê bình, phê phán) để ‘đóng cửa bảo nhau’. Thưa rằng nói nhỏ, người ta sẽ bỏ ngoài tai. Phải nói cho người khác nghe, người ta mới lưu ý và người khác mới tránh được vết xe cũ. Theo kinh nghiệm của nhiều người thì “đóng cửa bảo nhau” không có hiệu quả. Phải đem ra ánh sáng, người ta mới giật mình.

Chính Đức Kitô trong Phúc Âm cũng dạy về sự cần thiết của việc phê bình khi người anh em phạm lỗi. Giai đoạn một là sửa riêng người súc phạm, nhằm tránh làm mất mặt đương sự. Giai đoạn hai là gọi hai người làm chứng để thuyết phục phạm nhân. Giai đoạn ba là đưa vấn đề ra trình bày trước cộng đồng tín hữu, để bảo toàn sức khoẻ tâm linh của cá nhân cũng như cộng đoàn (Mt 18:15-16).

Bàn về cái khó của việc phê bình, linh mục Trần Bình Trọng viết trong một bài suy niệm Phúc Âm như sau: “Nếu thời đại mà người ta đang sống là thời đại buông thả thì người ta coi nhẹ việc sửa bảo. Sống trong một văn hoá đề cao chủ nghĩa cá nhân, thì người ta thường không muốn sửa bảo, nhưng để mặc kệ người khác: ‘ai có thân nấy lo’. Sống trong một xã hội mà văn hoá của xã hội đó thiên về nhậy cảm, hoặc sống vào thời đại mà văn hoá của thời đại đó trở nên nhậy cảm, thì việc sửa bảo khó lòng được chấp nhận. Gặp người có tự ái cao, thì người muốn sửa bảo, cũng phải dè dặt khi nói động đến ‘chân tơ kẽ tóc’ của họ, vì sợ họ ‘nổi da gà’ hay ‘rợn tóc gáy’-” [15].

Chưa hết, linh mục họ Trần còn viết thêm: “Một trong những điều khó khăn mà người ta gặp trong việc giao tế hàng ngày là khi phải nói ra cho ai, điều mà họ không muốn nghe. Nếu trong gia đình mà từ nhỏ cha mẹ có khuynh hướng bênh con, thì sau này con cái có thể không muốn chấp nhận lỗi lầm, nhưng tìm cách biện hộ” [16].

Để kết luận, tác giả bài viết này muốn dùng lời nhận xét của tác giả Gia Vị viết về một linh mục đã truyền giáo ở miền Sông Nước nhiều năm, mà không vội vã xây cất nhà thờ như sau: “Về việc khoe đạo thì một linh mục VN kia có lối truyền giáo bình dân ở miền Sông Nước, được giới đàn ông chít khăn mỏ quạ, miệng rít thuốc rê, thở khói ra phì phào qua miệng, qua mũi, qua cả lỗ tai và giới các bà bận quần áo bà ba, trùm khăn ca-rô trên đầu, miệng nhai trầu cau tóm tém, gọi linh mục đó một cách thân tình là: ‘Anh Tám H’. Có lần ‘Anh Tám H’ nhận định trong bài giảng tại một Nhà thờ chính toà của một tổng giáo phận lớn kia thế này: ‘Khoe đạo chỉ khiến cho người ngoài đạo ghét đạo mà thôi’-” [17].

Vậy phải chăng có ai theo đạo mà muốn cho người ta ghét đạo không?.

Gia Nhân

--------------------------------

[A]. G. Trần Đức Anh OP. Đức Thánh Cha đề cao tầm quan trọng của việc hành hương: www.mucvuvanbut.net: Tin Giáo Hội hoàn vũ 2016-01-23.

[1]. Lm Trần Bình Trọng. Giữ đạo tại tâm / khép kín hay giữ đạo hình thức / cảm giác: www.mucvuvanbut.net : Bài Viết của tác giả Trang Chủ 2011-11-16.

[2]. Ibid như [1]

[3]. G. Trần Đức Anh, OP. Đức Hồng Y Fernando Filoni, Tổng Trưởng Bộ Truyền Giáo, rất hài lòng về chuyến viếng thăm Việt Nam: www.mucvuvanbut.net : Tin Giáo Hội Việt Nam 2015.01-28.

[4]. Ibid như [3]

[5]. WHD. Nghi thức và Thánh lễ khai mạc Năm Đức Tin của Giáo Hội Việt Nam: www.mucvuvanbut.net : Tin Giáo Hội Việt Nam 2012-10-16.

[6]. Ibid như [5]

[7]. Phóng Viên WHĐ. Phỏng vấn Đức Cha Gioan Vũ Tất về đề nghị thiết lập giáo phận Hà Tuyên: www.mucvuvanbut.net : Tin Giáo Hội Việt Nam 2013-04-04.

[8]. WHĐ. Nhật ký Hội Nghị Thường niên Kỳ II-2012 Hội Đồng GMVN (8-12/10/2012 (kỳ 3): www.mucvuvanbut.net : Tin Giáo Hội Việt Nam 2012-10-11.

[9]. Ibid như  [8]

[10]. Ngô Tôn Huấn. Để đọc những bài liên quan đến đề tài của bài này của Lm Ngô Tôn Huần, có thể vào Google, rồi đánh máy Ngô Tôn Huấn, Linh Mục Ngô Tôn Huấn, LM PX Ngô Tôn Huấn, Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn.

[11]. WHĐ. ‘Yêu mến và Phúc âm hoá với nhiệt tình mới’: www.mucvuvanbut.net : Tin Giáo Hội Việt Nam 2012-12-27

[12]. Ibid như [11]

[13]. Ibid như [11]

[14]. Ibid như [3].

[15]. Trần Bình Trọng. Sửa đổi theo lời Chúa dạy: Chúa Nhật 23 Thường Niên trong Hằng tuần Chúa Nói Với Ta – Ta Đáp Trả Lời Chúa, Năm A. Đăng kí tại Thư Viện Quốc Hội Hoa Kì: J. Trần Bình Trọng. ISBN: 1-932708-20-0. Xuất Bản & Phát Hành: Trần Bình Trọng với sự cộng tác của Nhà Xuất Bản Tin Vui Media & Tuoihoa Publishing. Copyright © 2007.

[16]. Ibid như [15]

[17]. Ibid như [1].

Hằng tuần Chúa Nói Ta Đáp, Năm A đã được xuất bản tại Hoa Kì và được xuất bản lần 2 tại Việt Nam. Lời giới thiệu về sách được ghi ở Mục: Sách của Tác giả trang chủ cuối cột 1 ___________________

Every Week God Speaks – We Respond, Cycle A was published Online in the US. The introduction of the book is recorded at “Sách của Tác giả Chủ trương, Column 1.

Hằng tuần Chúa Nói Ta Đáp, Năm B đã được xuất bản tại Hoa Kì và được xuất bản lần 2 tại Việt Nam. Lời giới thiệu về sách được ghi ở Mục: Sách của Tác giả trang chủ cuối cột 1

  Hằng tuần Chúa Nói Ta Đáp, Năm C đã được xuất bản tại Hoa Kì và được xuất bản lần 2 tại Việt Nam. Lời giới thiệu về sách được ghi ở Mục: Sách của Tác giả trang chủ, cuối cột 1.

   ------------------------------------

 Năm Mục Vụ Giới Trẻ 2021.  HĐGM ấn định một chương trình Mục vụ Giới trẻ 3 năm với các chủ đề tương ứng: Năm 2020: Đồng hành với người trẻ hướng tới sự trưởng thành toàn diện.

Năm 2021: Đồng hành với người trẻ trong đời sống gia đình. Để hiểu ý nghĩa và thực hành, xin nhấn vào đường dẫn này:

https://giaophannhatrang.org/vi/news/muc-vu-gioi-tre/cong-bo-logo-nam-muc-vu-gioi-tre-2021-20614.html

Năm 2022: Đồng hành với người trẻ trong đời sống Giáo hội và xã hội.

--------------------------------

Năm Thánh Giu-se: Nhân kỷ niệm 150 năm Đức Giáo hoàng Pio IX chọn thánh Giuse làm Đấng Bảo Trợ Giáo Hội Công Giáo, Đức Phanxicô đã ban hành Tông thư “Patris corde” – Trái tim của người Cha – và công bố “Năm đặc biệt về thánh Giuse” từ ngày 8/12/2020 đến ngày 8/12/2021. Để biết thêm ý nghĩa và áp dụng vào hoàn cảnh VN, xin nhấn vào đường dẫn này:

https://tgpsaigon.net/bai-viet/nam-thanh-giuse-nhung-dieu-nguoi-cong-giao-can-biet-61799

--------------------------------------

Năm “Gia đình Amoris Laetitia” 2021 về “Vẻ đẹp và niềm vui của tình yêu gia đình” do Bộ Giáo Dân, Gia Đình và Sự Sống tổ chức, được Đức Phanxicô khai mạc dịp Lễ Thánh Giuse 19/ 3/ 2021 và bế mạc ngày 26/6/2022 trong dịp Hội Ngộ Thế Giới các Gia Đình lần thứ 10 diễn ra tại Roma. Để biết thêm ý nghĩa và áp dụng, xin nhấn vào đường dẫn này:

https://tgpsaigon.net/bai-viet/nam-gia-dinh-amoris-laetitia-muc-tieu-va-sang-kien-62928

 --------------------------------------

Hình ảnh giải trí.

 

Dương Lịch & Âm Lịch